Staatsbosbeheer stimuleert natuurinclusieve landbouw

Eric Lamers (biologische melkveehouderij De Schutkooi in Vortum-Mullem) en Emiel Anssems (biologische natuurboerderij Heining & Hoef in Teteringen) hebben zich aangesloten bij een landelijk project van Staatsbosbeheer. Op in totaal 40 plekken worden boeren geholpen om over te stappen naar natuurinclusieve landbouw.

Midden in het Maasheggengebied bij Boxmeer, in de uiterwaarden van de Maas, ligt De Schutkooi van Eric Lamers (rechts op de foto). Lamers pacht 27,4 van zijn 80 hectare grond van Staatsbosbeheer. De gronden worden vlindervriendelijk beheerd. Een Avonturenbos, een schaapskudde, kleinvee en een bijenvolk maken het erf aantrekkelijk, ook voor kinderen. De vlinderroute start op het erf en wordt zowel door recreanten als door wetenschappers gebruikt.
Lamers wil verder de melk, die zijn koeien produceren, gaan verkopen onder de naam Maasheggenmelk. Uniek is het mobiele melksysteem, waarmee vanaf volgend jaar de koeien in de wei worden gemolken. Daardoor ontstaan er geen koeienpaden én wordt passerende recreanten een bijzondere belevenis geboden.
Tot slot zet Lamers zich sterk in voor gebiedskringloop, waarbij veel aandacht is voor het bodemleven.

Heining & Hoef
Biologisch natuurboerderij en landgoed Heining & Hoef bezit, pacht en beheert weidevogelpercelen in de Lage Vuchtpolder, een door hogere zandruggen omsloten laagveenpolder ten noorden van Breda.
Ondernemer Emiel Anssems (links op de foto) is al sinds 2003 pachter van Staatsbosbeheer; op dit moment pacht hij 46 van zijn 114 hectare van Staatsbosbeheer. Hij houdt op extensieve wijze brandrode runderen en ossen, schapen en varkens, zodat het gras op de natuurpercelen kort blijft. De teelt van biologische gewassen voorziet het eigen vee van voer voor de winter. De bloemrijke akkerranden trekken diverse insectensoorten aan – en daarmee ook vogels.
Verder verkoopt het bedrijf biologisch vlees aan huis en produceert het zijn eigen olie van huttentut en zonnebloemen. De perskoek van de olieproductie wordt gebruikt als krachtvoervervanger.
Heinig & Hoef streeft er de komende jaren naar om de kringloop op het bedrijf zoveel mogelijk sluitend te krijgen. Dat doen ze door de teelt van eigen krachtvoer en stro voor de potstal.

Provincie
Natuurinclusieve landbouw is ook speerpunt van het provinciebestuur van Brabant, omdat het een bijdrage levert aan meerdere provinciale doelen.
Gedeputeerde Elies Lemkes-Straver (Landbouw, Voedsel en Natuur) is blij met het initiatief van Staatsbosbeheer: “De boer die natuur integreert in de bedrijfsvoering draagt vaak bij aan verduurzaming van de voedselketen, maar ook een betere water- en bodemkwaliteit en meer biodiversiteit. Daar plukken zij ook zelf de vruchten van. Daar komt nog eens bij dat natuurinclusieve bedrijven voor een aantrekkelijker landschap zorgen met een hogere recreatieve waarde, waar we dus allemaal van kunnen genieten.”

Experimenten
In samenwerking met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) startte Staatsbosbeheer in 2018 een meerjarig project met als doel 40 experimenten te realiseren waarbij boeren worden geholpen over te schakelen naar natuurinclusieve landbouw. Staatsbosbeheer zet daarbij haar eigen grondpositie in. In totaal heeft Staatsbosbeheer 50.000 hectare grasland in eigendom. In Brabant gaat het om totaal 6500 hectare grond, die wordt verpacht aan 500 boeren.
Het mes snijdt aan twee kanten: als een boer overstapt op natuurinclusieve landbouw heeft hij – om zijn bedrijfsvoering rendabel te kunnen maken – méér grond nodig. Die extra natuurgrond kan hij op verschillende manieren pachten van Staatsbosbeheer. In ruil daarvoor worden met de boer afspraken maakt over activiteiten die de natuurinclusieve agrarische bedrijfsvoering ondersteunen en tegelijkertijd de biodiversiteit op al zijn landbouwgrond vergroten. Met als resultaat dat ook de biodiversiteit op boerengrond in de buurt van natuurgebieden van Staatsbosbeheer toeneemt. Wageningen University & Research gaat monitoren of dat ook in werkelijkheid het geval is.
Er zijn inmiddels overeenkomsten getekend met boeren in Reeuwijk en Brandwijk (Zuid-Holland), Woerdense Verlaat en Tienhoven (Utrecht), Arrien (Overijssel), Leutingewolde (Drenthe), Delfgauw (Zuid-Holland) en Oene (Gelderland) en nu dus ook twee in Noord-Brabant.

In het midden van de foto Theo Bakker, adviseur natuurinclusieve landbouw van Staatsbosbeheer.