Waterkwaliteit, biodiversiteit, stikstof: de provinciale ambities zijn hoog. Tegelijk moet het beleid uitvoerbaar blijven voor boeren in de praktijk. Hoe vind je die balans? Tijdens de bijeenkomst van het Leernetwerk Duurzame Pacht vertelde Nanne Roos Vonk, beleidsmedewerker landbouw bij de provincie Noord-Brabant, hoe pacht steeds meer een sleutelrol krijgt in die zoektocht.
Wat verandert er vanaf 1 januari 2027?
“Vanaf die datum staan we op onze eigen bouwgronden geen chemische gewasbeschermingsmiddelen en geen kunstmest meer toe. Tot nu toe deden we dat alleen rond Natura 2000-gebieden, maar straks geldt dit voor heel Brabant. Dat sluit aan bij onze doelen: het verbeteren van biodiversiteit, waterkwaliteit en gezondheid, en het stimuleren van biologisch en natuurinclusief boeren.”
Wat betekent dit voor jou als pachter?
“Het heeft invloed op de opbrengst en dus op de pachtprijzen. We vragen je niet om deze stap te zetten tegen gelijkblijvende prijzen. Het verlies aan inkomsten heeft de provincie al ingeboekt.”
Wordt er ook al nagedacht over verdere stappen na 2027?
“Ja. We onderzoeken hoe we voorwaarden kunnen stellen aan emissiearm bemesten en verpachten. Dat hangt samen met de stikstofaanpak en de opgaven rond Natura 2000-gebieden en beekdalen. Het is belangrijk om emissiereductie te realiseren, maar tegelijk moet het praktisch uitvoerbaar blijven. Dat is de balans die we zoeken.”
Hoe verhoudt Brabant zich tot de rest van het land?
“Het Rijk werkt aan een handreiking duurzame pacht. Ook andere provincies zijn bezig, maar ieder op een eigen manier. Dat is goed, want we kunnen van elkaar leren, maar het maakt het voor pachters soms lastig. In Brabant hebben we een handleiding duurzame pacht ontwikkeld, waar andere provincies geregeld onderdelen van overnemen. Ook de Brabantse waterschappen hebben eerder onze duurzaamheidsvoorwaarden overgenomen.”
Veel provinciale gronden zijn ruilgronden en worden kortdurend verpacht. Dat voelt niet echt duurzaam. Hoe gaan jullie daarmee om?
“Dat klopt. Kortdurende pacht geeft weinig zekerheid, zeker voor biologische boeren die willen investeren in de bodem. Waar mogelijk hebben we de looptijd al verlengd van één naar twee jaar, al blijft dat beperkt. Voor natuurinclusieve en extensieve ondernemers hebben we wél regelingen met erfpacht van 26 jaar. Daarbij gelden voorwaarden voor duurzaam beheer en is de pachtprijs lager. Dat biedt veel meer perspectief.”
Wat is het belangrijkste leerpunt tot nu toe?
“Dat het ingewikkeld is, maar ook mooi om telkens nieuwe stappen te zetten. In Brabant proberen we gewoon dingen uit en leren we wat werkt. Andere provincies bellen ons regelmatig om te horen hoe wij het doen. Het leernetwerk helpt om die kennis te delen. Uiteindelijk is het doel om pachtvoorwaarden beter op elkaar af te stemmen. Want alleen samen komen we verder.”
Kader: Pacht en provinciale gronden in Noord-Brabant
De provincie Noord-Brabant bezit tijdelijk landbouwgronden, vaak aangekocht voor toekomstige natuurontwikkeling of infrastructuur. Deze worden beheerd via de pachtbank. Het gaat om ongeveer 1500 hectare, verdeeld over verschillende regio’s.
Met de nieuwe beleidslijn vanaf 2027 wil de provincie deze gronden uitsluitend verpachten onder duurzame voorwaarden. Daarnaast bestaan er speciale regelingen, zoals erfpachtconstructies voor natuurinclusieve en extensieve landbouw, waarbij je grond voor 26 jaar kunt gebruiken tegen een lagere prijs, in ruil voor duurzaam beheer.
